حسابداری دانشی نسبتا پیچیده است که از نظر آکادمیک علم بکارگیری فنون ثبت و طبقه بندی و گزارش دهی اطلاعات می باشد. حسابداری قدمتی به درازای عمر بازار دارد و قبل از اینکه فارغ التحصیلان دانشکده های حسابداری اعلام حضور کنند، کسبه حساب های خود را رسیدگی می کردند.
اصلا قصد ندارم نقش دانش حسابداری نوین را کمرنگ کنم، اتفاقا کاملا برعکس، به عقیده من اگر هنر حسابداری به صورت آکادمیک بوجود نمی آمد توسعه و تکنولوژی حرکت نمی کرد و حتی به گفته ای اگر به تاریخ کهن حسابداری و حساب توجه کنیم خواهیم دید که حسابداری مادر برخی علوم دیگر است چرا که حساب و ریاضی، منطق، جامعه شناسی، اقتصاد و ... از معامله و داد و ستدهای ابتدایی منشاء گرفته اند.
یکی از نکات جالب روزگار ما سبقت تکنولوژی از توسعه فرهنگ است که در کشور ما رخ نمایی می کند! مثلا گوشی هوشمند و اینترنت همراه تقریبا همه گیر شده اما هنوز بسیاری از افراد برای پرداخت قبض یا جابجایی پول از دستگاه خودپرداز کنار خیابان استفاده می کنند یا در حرفه حسابداری خیلی ها نرم افزار و سیستم مالی دارند اما حسابداری بلد نیستند و از سیستم کامپیتوری خود به عنوان یک ابزار استفاده می کنند.
این عدم هماهنگی بین رشد تکنولوژی و فرهنگ استفاده از آن، حسابداری در کسب و کارهای کوچک را به چالشی چند بعدی کشیده است.
اصلا این اصلاح از کجا میاد؟
این اصطلاح اختراع خودم هست و به زمانی بر می گردد که مانند خیلی ها وقتی که وارد شغل حسابداری شدم حتی یک جمله از اصول حسابداری را نخوانده بودم و سال ها گذشت تا بفهمم بستانکاری همان طلبکاری مورد استفاده خودمان است.
وقتی بعد از ۱۰ سال کار در حسابداری و نرم افزارهای مالی، دوره های اصول حسابداری و قوانین را گذراندم و اصول و مفروضات حسابداری را یاد گرفتم و با تجربه و دانش خودم مخلوطش کردم به این نتیجه رسیدم که حسابداری به دو بخش تقسیم می شود:
جالب اینه که لازم هم ندارند بدانند! و تجربه و مهارت آن ها ممکن است برای یک بازاری، از یک حسابدار علمی و مسلط به اصول حسابداری کاربردی تر باشد.
بنابراین طبق این قصه درازی که گفتم در بازار، دو نوع حسابداری و دو نوع حسابدار داریم.
یک چالش دیگر هم هست که گره ای بدخیم بر این کلاف سر گم زده است، اینکه به همان دلایل مشابه که در بخش سبقت تکنولوژی از فرهنگ استفاده از آن بیان کردم، مدیریت در کشور ما نیز چنان است.
ما مدیران زیادی داریم که دانش مدیریت ندارند یا ناقص دارند و همانطور که می دانیم علم حسابداری و قوانین کسب و کار از دروس پایه علم مدیریت هستند.
قانون گذاری دست و پا شکسته، اجرای مصلحتی قوانین مصوب و عدم استقلال دستگاه نظارت، توان پیشگیری از گسترش این زخم عمیق در تجارت را ندارد و چه بسیار مدیرانی داریم که بدون داشتن ذره ای از دانش حسابداری و حتی مدیریت، کسب و کار و تجارت می کنند. (متاسفانه این لکه ننگ بر پیشانی من نیز هست که وقتی شرکت تاسیس کردم و مدیر شدم در مدیریت نادان و بی سواد بودم.)
این شکاف، دسته بندی اختراعی مرا تقویت کرد. مدیران کم دان عموما حسابدارانی را جذب می کنند که بازاری تر هستند و مانند خود دانش حسابداری آن ها ضعیف است، چون حرف همدیگر را بهتر می فهمند! یا به عبارتی مدیران اتفاقی، حسابداران اتفاقی را استخدام می کنند.
البته موقع مالیات و بیمه و قرارداد و ... که می شود ناچار می شوند با حسابداران اصولی کار کنند.
نتیجه می گیریم که هر چه آگاهی و سنت زدایی افزایش می یابد نیاز به دانستن مفاهیم حسابداری بیشتر می شود. اینجاست که امثال من بیشتر به کار می آییم. به این صورت که روابط حسابداری سنتی را با اصول حسابداری تطابق می دهیم و برای جایگزینی و تغییر روش ها نقشه و طرح می دهیم و استراتژی تعیین می کنیم.
این توانایی را از آن جهت داریم که هم در جایگاه حسابدار فاقد دانش و مدیر قارچ گونه کار کردیم و شرایط این گروه و دسته را درک می کنیم و هم علاوه بر گذراندن دوره های تخصصی، دستیار مدیران و مشاوران (مالی، مدیریتی، منابع انسانی، کسب و کار و انفورماتیک) بوده ایم و در یک جمله حرف همه طرفین ماجرا را می فهمیم.
قصد ما این است که دانسته هایمان را با زبانی ساده همراه با مثال های واقعی، همانطور که خودمان یاد گرفتیم و فهمیدیم، بازگو کنیم و مفاهیم حسابداری را با دسته بندی موضوعی تفکیک و تشریح کنیم.
اصلا قصد ندارم نقش دانش حسابداری نوین را کمرنگ کنم، اتفاقا کاملا برعکس، به عقیده من اگر هنر حسابداری به صورت آکادمیک بوجود نمی آمد توسعه و تکنولوژی حرکت نمی کرد و حتی به گفته ای اگر به تاریخ کهن حسابداری و حساب توجه کنیم خواهیم دید که حسابداری مادر برخی علوم دیگر است چرا که حساب و ریاضی، منطق، جامعه شناسی، اقتصاد و ... از معامله و داد و ستدهای ابتدایی منشاء گرفته اند.
یکی از نکات جالب روزگار ما سبقت تکنولوژی از توسعه فرهنگ است که در کشور ما رخ نمایی می کند! مثلا گوشی هوشمند و اینترنت همراه تقریبا همه گیر شده اما هنوز بسیاری از افراد برای پرداخت قبض یا جابجایی پول از دستگاه خودپرداز کنار خیابان استفاده می کنند یا در حرفه حسابداری خیلی ها نرم افزار و سیستم مالی دارند اما حسابداری بلد نیستند و از سیستم کامپیتوری خود به عنوان یک ابزار استفاده می کنند.
این عدم هماهنگی بین رشد تکنولوژی و فرهنگ استفاده از آن، حسابداری در کسب و کارهای کوچک را به چالشی چند بعدی کشیده است.
- از یک طرف سیستم های نرم افزاری باید طبق اصول و استاندارهای حسابداری کار کنند تا قابل اعتماد باشند.
- از طرفی حسابداری سنتی و دفتری رنگ باخته ولی چون روش حسابداری آن با سیستم های نرم افزاری منطبق نیست و خطاهای زیادی پیش می آید، خیلی ها از روش سنتی دل نکنده اند یا نصفه نیمه هر دو روش را پیش می برند.
- رسیدگی های مالیاتی و ظهور ارزش افزوده نظم توافق کسبه با دارایی را برهم زده و هر دو جناح را وارد اختلاف کرده است. بماند که سرعت تکنولوژی در سازمان های مالیاتی آنقدر کند بوده که با تاخیر فراوان وارد رسیدگی دیجیتالی شد. (که هنوز هم نشده!). وقتی هم که مثلا دیجیتال شد، اظهارنامه عملکرد اکثر مودیان بازاری همچنان مثل قبل هیچ شباهتی با واقعیت ندارد!
- دانشگاه های ما کاربردی نیستند و درصد بالایی از فارغ التحصیلان مهارت اندکی برای پذیرش مسئولیت مالی بازاریان دارند چرا که حسابداری اصولی تفاوت های زیادی با حسابداری اصناف و کف بازار دارد و داشتن تجربه چند برابر بیشتر از مدرک دانشگاهی ارزش دارد.
- اکثر کاسبان و بازاریان از نسلی هستند که تلفن سکه ای را به عنوان اختراعی متحول کننده در زندگی خود دیده اند و در بزرگسالی و میانسالی هنگام کار با کامپیوتر، تایپ و استفاده از سخت افزارها کند و ناشی هستند و زمان زیادی گذشت تا حسابداران کهنه کار و قدیمی با تکنولوژی آشتی کنند و بپذیرند که نرم افزارها بهتر از "ماشین حساب های شارپ دلبندشان" عمل می کنند.
اصلا این اصلاح از کجا میاد؟
این اصطلاح اختراع خودم هست و به زمانی بر می گردد که مانند خیلی ها وقتی که وارد شغل حسابداری شدم حتی یک جمله از اصول حسابداری را نخوانده بودم و سال ها گذشت تا بفهمم بستانکاری همان طلبکاری مورد استفاده خودمان است.
وقتی بعد از ۱۰ سال کار در حسابداری و نرم افزارهای مالی، دوره های اصول حسابداری و قوانین را گذراندم و اصول و مفروضات حسابداری را یاد گرفتم و با تجربه و دانش خودم مخلوطش کردم به این نتیجه رسیدم که حسابداری به دو بخش تقسیم می شود:
- حسابداری شرکتی یا اصولی یا آکادمیک
- حسابداری صنفی یا بازاری
جالب اینه که لازم هم ندارند بدانند! و تجربه و مهارت آن ها ممکن است برای یک بازاری، از یک حسابدار علمی و مسلط به اصول حسابداری کاربردی تر باشد.
بنابراین طبق این قصه درازی که گفتم در بازار، دو نوع حسابداری و دو نوع حسابدار داریم.
یک چالش دیگر هم هست که گره ای بدخیم بر این کلاف سر گم زده است، اینکه به همان دلایل مشابه که در بخش سبقت تکنولوژی از فرهنگ استفاده از آن بیان کردم، مدیریت در کشور ما نیز چنان است.
ما مدیران زیادی داریم که دانش مدیریت ندارند یا ناقص دارند و همانطور که می دانیم علم حسابداری و قوانین کسب و کار از دروس پایه علم مدیریت هستند.
قانون گذاری دست و پا شکسته، اجرای مصلحتی قوانین مصوب و عدم استقلال دستگاه نظارت، توان پیشگیری از گسترش این زخم عمیق در تجارت را ندارد و چه بسیار مدیرانی داریم که بدون داشتن ذره ای از دانش حسابداری و حتی مدیریت، کسب و کار و تجارت می کنند. (متاسفانه این لکه ننگ بر پیشانی من نیز هست که وقتی شرکت تاسیس کردم و مدیر شدم در مدیریت نادان و بی سواد بودم.)
این شکاف، دسته بندی اختراعی مرا تقویت کرد. مدیران کم دان عموما حسابدارانی را جذب می کنند که بازاری تر هستند و مانند خود دانش حسابداری آن ها ضعیف است، چون حرف همدیگر را بهتر می فهمند! یا به عبارتی مدیران اتفاقی، حسابداران اتفاقی را استخدام می کنند.
البته موقع مالیات و بیمه و قرارداد و ... که می شود ناچار می شوند با حسابداران اصولی کار کنند.
نتیجه می گیریم که هر چه آگاهی و سنت زدایی افزایش می یابد نیاز به دانستن مفاهیم حسابداری بیشتر می شود. اینجاست که امثال من بیشتر به کار می آییم. به این صورت که روابط حسابداری سنتی را با اصول حسابداری تطابق می دهیم و برای جایگزینی و تغییر روش ها نقشه و طرح می دهیم و استراتژی تعیین می کنیم.
این توانایی را از آن جهت داریم که هم در جایگاه حسابدار فاقد دانش و مدیر قارچ گونه کار کردیم و شرایط این گروه و دسته را درک می کنیم و هم علاوه بر گذراندن دوره های تخصصی، دستیار مدیران و مشاوران (مالی، مدیریتی، منابع انسانی، کسب و کار و انفورماتیک) بوده ایم و در یک جمله حرف همه طرفین ماجرا را می فهمیم.
قصد ما این است که دانسته هایمان را با زبانی ساده همراه با مثال های واقعی، همانطور که خودمان یاد گرفتیم و فهمیدیم، بازگو کنیم و مفاهیم حسابداری را با دسته بندی موضوعی تفکیک و تشریح کنیم.